Müfettişlik; " bir dönemin gözde mesleği"

Blogumun ilk yazısı elbette, en iyi bildiğimi düşündüğüm bir meslek hakkında;

Müfettişlik...

Halen müfettiş misiniz? Yazının devamı moralinizi bozabilir, baştan uyarayım (alternatively; gaza da gelebilirsiniz)

Ey okuyucu, bu iş ne zaman mı gözdeydi? Bavul dolusu paraya yönetici transferi yapılan yıllarda, yani Interbank, Esbank, Yaşarbank, Etibank, Marmara Bank, Emlak Kredi Bankası, Körfez Bank, Osmanlı Bankası, Pamukbank vb. bankalar varken yani bir dünya banka varken, irili ufaklı ihtisas bankaları ve bölgesel bankalar varken bu iş gözdeydi.  Niye mi? Gerçek sebep eskiden Bankacılık lise mezunlarının yapabileceği bir iş olarak kabul edilirdi. Halen bir çok köklü bankaya gidin, bir çok şube müdür lise mezunudur. Operasyon ekiplerinde de bir çok lise mezunu bulunurdu. Esasen yurtdışında halen öyle… Şimdi ise nüfus bolluğundan ve adım başı üniversite olduğunda, otomasyona geçildiğinden, manuel işler azaldığından, internetten vb. bir sürü sebepten artık bankalara lise mezunu alımı yok (varsa biri yorum yazsın beni bilgilendirsin, her bankayı bilemem sonuçta kardeşim, yüklenmeyin hemen daha ilk yazılarda).

Müfettişler ise üniversite mezunları arasından, müsabaka sınavı denen bir sistemle, bir dolu mülakat ve adamın (bayanın) evine kadar gidip ev ziyareti sonrası iş alınan, genelde bir de inglizce/almanca/fransızca dillerinden birine vakıf (yazıyor, anlıyor ama konuşamıyor) kişiler arasından geleceğin yöneticisi gözüyle alındığından lise mezunu arkadaşlarımıza gore basamakları daha hızlı çıkıp Genel Müdürlüğe kadar yükselen kişilerdi.

Tabii devir değişti (Çelikte değişti diyeyim; siz blogu kapatın, bi daha da ziyaret etmeyin, ben de bu blog sevdasından vazgeçeyim yol yakınken)

Neyse eski günlerde değiliz diye bu işi yapmayacak mısınız? Eski şaşalı günlerinde değil belki ama halen iyi bir meslek, saygın bir meslek. Parası nispeten iyi. Ama diğer birimlerde çalışanların sandığı gibi değil maddi kısım.

Halen devlet bankaları, birkaç köklü Türk Bankasında (bu kurumlarda çalışan müfettiş arkadaşlarımdan bazıları aksini iddia etse de) bu pozisyonda başlarsanız kendinize gayet iyi bir gelecek kurabilirsiniz. Hadi o zaman müfettiş olalımJ

Öncelikle pat diye Müfettiş olmuyorsunuz. Müfettiş Yardımcısı olarak mesleğe başlanıyor. Şimdi, bankalar yaz aylarına doğru müfettiş yardımcılığı ilanlarını verirler. Genelde; 27 yaşını aşmamış üniversite mezunu arkadaşlar iyice süsledikleri cv’lerini ilandaki adrese yollarlar. Adaylar önce CV üzerinden elenirler. Bu eleme kurumdan kuruma değişir; akademik müsabaka sınavı yapanlar ve devlet genelde üniversite ayrımı yapmadan yazılı sınav kısmına başvuran ve kriterleri tutan herkesi çağırır. Genel yetenek, dil, kompozisyon vb. daha hafif sınav yapanlar üniversitelere bakarak sınava çağıracakları kişileri de ön bir elemeye tabii tutup bankalarında çalışmaya layık gördükleri “label” üniversitelerden mezun kişileri çağırırlar.

Label üniversiteler mi? Boğaziçi, ODTÜ, Koç, Sabancı, Bilkent, İstanbul (ingilizcesi ama) vb. Öyle Gazi, 9 Eylül, Uludağ, Marmara mezunuysanız, veya Bilgi, Yeditepe’den falansanız, ön elemeyi yapanın insafına kalmış olabilirsiniz. 

Tabii bu seçme sisteminin kendince bir mantığı var, her başvuranı sınava çağırmak, sınav yeri ayarlamak, gözetmen ayarlamak, sınavları kontrol etmek vs. birçok maddi ve zaman açısından külfet doğuran olaylardır.  İlerde değinirim, Bankalar artık düşen marjlar yüzünden iyice cost (bu blogda bol bol ingilizce kelime kullanacağım, peşinen özür dileyim ama kabul etmemiz gerekir ki bazı ingilizce kalıplar-kelimeler- hayatımıza girdi, ben kabullendim, sen de et, kasma) odaklı olduğundan üniversiteye göre eleme –ben çok katılmasamda- kendince mantığı olan bir yöntem.

Neyse; şimdi kimi banka bilim sınavıyla, kimisi ÖSS/YGS/LGS (ne haltsa adı şimdi) benzeri bir sınavla, kimisi genel yetenek sınavıyla adayları eler. Bilim sınavları; 2-3 akademik bölüm seçtiğiniz, daha sonra klasik usül sorulara cevap verdiğiniz bir sınavdır. Misal, Hukuk, İktisat, Pazarlama seçersiniz. Bu dallardan soru gelir. Bir örnekle iyice pekiştirelim, Hukuk’tan; “tam ehliyetlilik” kavramını açıklayınız. “Kıymetli evrak nedir?”, “Çekin şekil şartları nedir?”… ÖSS benzeri sınav adından anlaşılacağı gibi Türkçeye ve matematiğe yatkınlığınızı çözmeye odaklanmış sınavdır. Genel Yetenek sınavı ise; 60 sorunun 40 dakikada çözülmesi hedeflenen, soruların “zeka” odaklı olduğu (veya öyle iddia edildiği) zamanı iyi kullanıp kullanmadığınızı görmeye yönelik sınavdır.

Hadi bunları geçtiniz. İkinci sırada (bazı bankalarda ilk sırada veya aynı anda) dil sınavı yapılır. Kimi kurumlar TOEIC, IELTS ve/veya TOEFL sınav sonucuna göre sınav yapmamayı tercih etmekle birlikte, genelde kurumlar kendi dil sınavlarını yaparlar.

Burayı da geçtiniz.  İşte eğlence başlıyor…. Grup mülakatı. Arenadaki gladyatörler misali 4-5 aday, mülakat heyetinin karşısında verilen bir konuyu tartışırlar, artık kim kimi yerse... Grup mülakatı öncesi veya sonrası (veya 1. aşamada) bir konuda kompozisyonda yazılır, güzel türkçe şarttır. Ama olurda müfettiş yardımcısı seçilirseniz bilin ki 1-2 seneye güzel türkçenizden eser kalmayacaktır. günlük konuşmanızda bile "müteakip", "mahsup", "tespit etmek", "kanaati edinilmiştir" tarzı ağdalı garip bir türkçeniz olacaktır. Grup mülakatı bitti, kompozisyonu yazdınız, genelde bir de birebir mülakat olur, onu da geçerseniz, size iş teklifini sunarlar. Hoş iş teklifi öncesi halen bir iki bankanın uyguladığı bir de ev ziyareti uygulaması vardır ki bu tam bir komedidir; Ev ziyareti…

Evinize iki müfettiş gelir, genelde biri kıdemli biri yeni müfettişliğini almış… Bu arkadaşlar neye bakarlar. Kütüphanenize (varsa tabii, devir e-book devri), ailenize (bakmıyoruz denir ama bakılır). Temel amaç çıkıntı bir tip olup olmadığınızı anlamaktır. Tamamen formalitedir. Ziyaret sırasında dönüpte “ana, git bi kahve yap”, “bizim pederde eski topraktır” vırt zırt abuk subuk konuşmazsanız, kütüphanenizde playboy küllüyatı yoksa sıkıntı olmaz.

Tabii bunca aşamayı geçen bünye; ücret teklif edileceği zaman zanneder ki 2-3 seneye ev, araba, uzay gemisi alacak, 5 sene sonra müdür olacak. Maaş teklifi geldiğinde küçük dilinizi dahi yutacakmış gibi olursunuz, teklifin güzelliğinden değil, bunca çabayı uzman yardımcısı olarak bankada başlayan bir arkadaşınızdan hiç de farklı olmayan bir para için sarf ettiğinizden... Tabii müfettiş olacağım diye bir de yabancı 1-2 firmadan teklif red etmişseniz kafanızı taşlara vurmaya başlamınız farzdır...

Hadi es kaza teklifi kabul ettiniz. Öncelikle bir eğitim süreci başlar; bankadan bankaya değişmekle birlikte minimum 1 aylık bir eğitim süresi vardır. Bir sürü teorik bilgi alırsınız. Eğitim tam yatıştır, goy goydur, havadan maaş aldığınız bir dönemdir. Eğitim bitince hemen bir üstadın yanına muavin olarak verilirsiniz ve on the job training başlar…

Üstat mı? O da ne?  O da bir sonraki yazımızın konusu olsun.

Arrivederci,