Audit diye yazılır Odit diye okunur

Marka üniversitelerde okuyanların kafalarında genelde mezun olunca Procter & Gamble (P&G), Unilever, Henkel, Phillip Morris, BAT, Coca Cola çalışmak vardır. Sene sonlarına doğru bu üniversitelerde kariyer günleri olur, adını saydığım firmalarda mümkünse yine bu üniversitelerden mezun, uzun topuklu zayıflıktan kıkramış, french tırnaklı, LV çantalı, full makyaj kokoş bir HRcı (IKcı) abla gelir. Çalıştığı kurumu -nefret bile etse- şişirdikçe şişirir, biraz daha uğraşsa kendi bile kanacaktır söylediği yalanlara. Artık yurtdışında çalışma fırsatlarından mı bahseder, esnek çalışma saatlerinden mi, gençlere yapılan yatırım ve genç yaşta verilen sorumluluktan mı dem vurur… Havalı gavur isimleri duyan gençler niyeti bozar; o da bordro mahkumu olacaktır…

Lakin kazın bacağı böyle değildir, bu saydığım firmalar 2-3 kişi, bazense 1 kişi alırlar. Tabii 1000 kişi, ki bu kişiler üniversite sınavında dereceli kesimdir, birbirlerini yerler… Şanslı, becerikli, azimli bir ufak grup istediğini düşündüğü marketing / sales pozisyonlarına geçerler.

Geriye kalanlar isteselerde, istemeselerde Big 4 adı verilen PricewaterhouseCoopers (PWC), Deloitte, Ernst &Young (EY) ve KPMG firmalarının kucağına doğru sevimsiz, olurda bu kurumlara girerlerse iyice sevimsizleşen bir yola girerler. Bu firmalar kendilerine denetim firmaları derler ama külliyen yalandır, bildiğin muhasebe firmalarıdır. Sıkıcıdırlar, kuş kadar para verirler, sizi zorla SMMM (artık kaç M varsa) sınavına sokarlar, modern kölelere dönüştürürler. Bana inanmıyorsanız; Ewan McGregor abimizin 2008 yapımı “Deception” filmini bu yola girmeyi planlayan, girmiş ama daha ne olduğunu anlamamış 1-2 yıllık asistanlar için tavsiye ederim. Burada çalışan bazı şapsal (alınma yahu sana demiyorum) arkadaşlar, çalışırken MBA yapıp mezun olduklarında giremedikleri firmaların marketing’ine geçebileceklerini zannederler. Lakin burası USA değildir, başladığı yoldan sertifika ile, kursla, MBA ile (hele ki Türkiye’deki diplomayı muhasebeden borcu yoktur kağıdı ile aldıklarınızdan) kurtulmak birkaç kişiye nasip olmuştur, o kişilerde urban legend şeklinde bu firmalarda anlatılır. Tıpkı Bankada çalışıp bir gün kafası bozup, istifa edip Fethiyede balıkçı açan üst düzey yönetici hikayesi gibi, herkes bu hikayeyi anlatır ama bu adamları tanıyan yoktur…

Neyse Big4’a girmek kolaydır. 90’lı yılların sonunda ve 2000’li yılların başında zordu girmek aslında. Az adam alırlardı, kimisi sınav bile yapardı. Alım kontenjanlarının yarısında torpil vardı. Şöyle ki, büyük müşterilerinin kilit pozisyonlarda olanlarının çocukları burada işe girerdi, isterlerse mülakatta altlarına kaçırsınlar, pırt yapsınlar, büstiyerle gitsinler, ayol mayol desinler… Fark etmez. Bu durum halen devam etmektedir; bunlar prens ve prenseslerdir. Bahsettiğim bu senelerde Big 4’da (hoş o zaman Big 5’dı) bu firmalarda çalışmak daha prestijliydi, işe aldığı gibi ilk eğitim için bir aylığına İspanya’ya mı yollayan firma istersin, yoksa Beymen’den takım alsınlar diye yüklüce hediye çekimi veren istersin, her sene terfi ettikçe yine yurtdışında eğitim mi istersin, hepsi bu firmalarda vardı. Hatırı sayılır sene sonu bonusu da verirlerdi. Sonra Enron oldu, Big 5 aniden 4 oldu, 2001 krizi oldu derken bir baktık öyle burunlarından kıl aldırmayan firmalar hayatlarına “Cost Cutting” kavramını soktular. Tabii yurtdışı eğitimleri bitince, bonuslar cücük kadar olunca, hatta bazı yıllar olmayınca, çekler gidince, bu firmalara yeni mezun rağbeti artmadı ama başlayanların hepsi iş buldukça kaçmaya başladı.

Devam edecek, arrivederci...